تمدن جیرفت نام یافته های باستان شناسی تازه ای است که در استان کرمان در نزدیکی شهر جیرفت و هلیل رود به دست تیم های چند ملیتی باستان شناس در دست بررسی و پژوهش است. یافتن چنین نقطه ای، افقی تازه در یافته ها و نگره های باستان شناسان درباره ی تمدن خاورمیانه گشوده است. این تمدن مربوط به هزاره ی پنجم پیش از میلاد است و این مردم، در دشت خوش آب و هوا و حاصلخیز هلیل رود سکنا داشته اند.
اشیاء و ظروف زینتی از جنس کانی کلینوکلر و با نقش برجسته های قابل توجه و مبتکرانه متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد مربوط به تمدن جیرفت تاکنون کشف گردیده است. آثار تاریخی کشف شده از شهر سوخته مبین وجود روابط تجاری بین شهر باستانی جیرفت و شهر سوخته و ارتباطات بین آن ها بوده است.
آثار بدست آمده
اشیاء به دست آمده از این تپه باستانی تا به امروز بیشتر ظروف سفالی و سنگی، قطعات سنگ صابون و گاه وسایل مفرغی را شامل می شود. اهم صنعت منطقه همان کنده کاری روی سنگ صابونی است که دارای ظرافت خاص است و موارد کاربردی و زیبایی شناختی را در بر می گیرد. در روی این قطعات تصاویری از قبیل انسان، بز و گوسفند، نخل، مار و عقرب وجود دارد که البته تصاویر مار و عقرب معمول تر است. نکته دیگری که قطعات سنگ صابونی این منطقه را از سایر مناطق و تمدن های دیگر جدا می کند چشم درخشان و مرصع کاری روی قطعات است که در برخی از طرح ها دیده می شود. در دور تا دور ظروف حیوانات در هم تنیده حک شده است که برای کنار هم قرار دادن آن ها نیاز به محاسبات پیچیده بوده است. به نظر باستان شناسان یافته های جیرفت همه ی قضاوت های باستان شناسی گذشته را تحت تاثیر قرار داده است که آیا تمدن جیرفت همان تمدن اراتا است؟ بسیاری از آثار غارت شده تمدن جیرفت بویژه سنگ نگاره های صابونی منحصر به فرد است. طی سال های دهه 1380 شمسی به دلیل عدم حفاظت و نبود توجه به این منطقه، تعداد بسیار زیاد و نامشخصی از آثار و گنجینه های جیرفت از ایران خارج شد.
تمدن ناشناخته
تا مدت ها چنین تصور می شد که کهن ترین تمدن جهان در سومر عراق پای گرفته است؛ اما کشف یک زیگورات عظیم با قدمت بیش از ۵۰۰۰ سال، آثار سنگی بسیار و همچنین کتیبه های آجری به خطی ناشناخته از منطقه ی جیرفت ایران باعث شد باستان شناسان درباره ی دانسته ها و ادعاهای پیشین خود تجدید نظر کنند.
آنان با بررسی دوباره ی کتیبه هایی که از پیش در مناطق مهم باستانی کشف شده بودند، سعی کردند اطلاعات بیشتری درباره ی این تمدن عظیم و ناشناخته بدست آورند و در نهایت پس از تحقیقات فراوان، به تعدادی کتیبه دست یافتند. در یکی از این اسناد که از خرابه های شهر اوروک بدست آمده است، داستان کشمکش میان پادشاه سومر با فرمانروای سرزمین ثروتمندی بنام ارت ثبت شده بود و در کتیبه ی دیگر، پادشاه سومری سعی کرده بود با گذر از شهر شوش و هفت رشته کوه، به سرزمین ارت حمله کند.
بررسی دقیق این کتیبه ها و آثار کشف شده این فرضیه را به اثبات نزدیک می کند که شهر افسانه ای و گمشده ی ارت که در شرق ایران قرار داشته، به احتمال زیاد همان شهر جیرفت است. از آثار کشف شده در حوزه ی تمدن جیرفت می‌توان به ظروف و پلاک های سنگی با نقوش بسیار ظریف از موجوداتی چون عقاب، عقرب و پلنگ اشاره کرد که نظیر آن ها در هیچ یک از محوطه های باستانی جهان کشف نشده است. شاید با ادامه ی اکتشافات و تحقیق روی آثار کشف شده، باستان شناسان به این نتیجه برسند که از این پس بجای میانرودان عراق، می‌بایست جیرفت ایران را مهد کهن ترین تمدن بشری در جهان نامید.
داستان جنگ پادشاه سومر
در این داستان حماسی که در اوایل هزاره ی پنجم پیش از میلاد و به خط میخی سومری روی یک سفال نگاشته شده، چنین آمده است: روزی انمرکار با فرستادن نماینده ای، از حاکم ارت می خواهد تا استادان هنرمند و سنگ های گران بها را برای ساخت معبد به اوروک بفرستد. حاکم ارت هم در ازای فرستادن سنگ ها، از پادشاه اوروک تقاضای غلّه می کند. انمرکار دوباره قاصدی به سرزمین ارت می فرستد و تقاضای خود را تکرار می کند. عاقبت دو پادشاه به تفاهم می رسند و حاکم ارت، هنرمندان و سنگ های زینتی را به سومر می فرستد. متن این کتیبه ها بیانگر آن است که حدود پنج هزار سال پیش، میان بازرگانان ارت و میانرودان ارتباط پیوسته ای وجود داشت و هنرمندان چیره دست ارت در ساخت کاخ ها و معابد به سومری ها کمک کرده اند.
منبع: سایت ویکی پدیای فارسی.
سلام دوستان این وبلاگ برای موضوعات مختلف هستش و می تونید با دانستنی هایی اسرارآمیزی که آشنا نبودید، با سر زدن به این وبلاگ آن ها را بدانید.